Starlink uyduları yağmur gibi düşüyor: Bilim insanları tedirgin

Elon Musk’ın SpaceX şirketinin dünya yörüngesini binlerce Starlink uydusuyla doldurma yarışı, giderek büyüyen bir uzay çöplüğü krizine yol açtı. Şu anda her gün 1 ila 2 Starlink uydusunun Dünya’ya düştüğü açıklandı.

SpaceX, 2019’dan bu yana yeniden kullanılabilir roketleriyle 8 binden fazla uyduyu yörüngeye yerleştirdi. Sadece 2025 yılında bu sayıya 2 binden fazla yeni uydu eklendi. Şirketin rakipleri de benzer adımlar atıyor: Amazon, kendi uydu internet ağı Project Kuiper için 3 bin 200 uydu fırlatma planını başlattı.

Smithsonian Gözlemevi’nden astrofizikçi Jonathan McDowell, şu anda her gün 1 ila 2 Starlink uydusunun Dünya’ya düştüğünü ve bu sayının hızla artacağını söyledi.

McDowell’e göre, tüm sistemler tamamlandığında dünya yörüngesinde 30 binden fazla düşük irtifa uydusu (Starlink, Kuiper ve diğerleri) olacak. Çin’in de bin kilometre irtifada yaklaşık 20 bin uydu planladığı tahmin ediliyor.

BEŞ YILDA YANIP YOK OLAN UYDULAR

Starlink uydularının ömrü ortalama beş yıl. Süresi dolan uydular kontrollü biçimde Dünya’ya yönlendiriliyor ve atmosfere girerken yanarak parçalanmaları bekleniyor. Ancak bu süreçte açığa çıkan metal kalıntıları ve kimyasallar, üst atmosferde kirliliğe yol açabileceği endişesini doğuruyor. Bazı araştırmalar, bu metallerin ozon tabakasında zincirleme bir bozulma sürecini tetikleyebileceğini öne sürüyor. McDowell, “Şu ana kadar yanıtlar ‘önemsiz’ ile ‘artık çok geç’ arasında değişiyor. Ancak belirsizlik o kadar büyük ki, üst atmosferi zaten zarar vermeye başlamış olabiliriz” diyor.

ARTAN ÇARPIŞMA VE DÜŞME RİSKİ

ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA), 2023 tarihli bir raporunda 2035 yılına kadar her yıl 28 bin Starlink parçasının atmosfere yeniden girebileceğini öngördü. Bu durumun, yeryüzüne uzay çöpü düşmesi sonucu bir kişinin ölme ihtimalini yüzde 61’e çıkarabileceği belirtildi. Bu, bir zamanlar “olasılıksız” görülen bir riskti.

"KESSLER SENDROMU" KORKUSU 

McDowell, yakın gelecekte günde beş uydunun Dünya’ya düşeceğini öngörüyor. Ancak en büyük korkusu, “Kessler Sendromu” adı verilen zincirleme çarpışma senaryosu. Eğer yörünge çok kalabalık hale gelirse, birkaç çarpışma ardı ardına yeni enkazlar yaratabilir ve bu da insanlığın uzaya çıkışını on yıllarca, hatta yüzyıllarca engelleyebilir.

GÜNEŞ FIRTINASI TEHLİKESİ

Bilim insanları ayrıca güçlü bir güneş fırtınasının bir anda yüzlerce uyduyu devre dışı bırakabileceği konusunda da uyarıyor. Nitekim “güneş maksimumu” dönemlerinde, atmosferik sürtünme arttığı için daha fazla Starlink uydusunun kontrolsüz biçimde düşmeye başladığı gözlemlendi.

Uzmanlara göre, artık uzay çöplüğü sorununu görmezden gelmek mümkün değil.